SYMPTOMY DEPRESJI U DZIECI I MŁODZIEŻY

 

„ W depresji smutek nadchodzi człowieka bez uchwytnej przyczyny. Jakby za przekręceniem kontaktu wszystko gaśnie, świat traci swą barwę, przyszłość zamienia się w czarną ścianę nie do przebicia ,a przeszłość- w pasmo ciemnych wydarzeń obciążających chorego poczuciem winy”

prof. Antoni Kępiński

 

Depresja jest jednym ze współczesnych zagrożeń zdrowotnych. Zjawisko to zaczyna być coraz bardziej popularne także wśród dzieci i młodzieży (za  Mielnik ,2013, s.22).

 

Depresja może być wywołana zarówno czynnikami biologicznymi jak i czynnikami środowiskowymi bądź interakcją tychże czynników. Z psychologicznego punktu widzenia główny nurt poszukiwań koncentruje  się wokół środowiska rodzinnego , cech osobowości rodziców i dzieci.  Istotną rolę pełni atmosfera panująca w domu rodzinnym- środowisko  sprzyjające depresji, to takie ,w którym panuje duży poziom negatywnych emocji, konfliktów, brak zaangażowania w sprawy członków rodziny. Ogromne znaczenie ma niski poziom wsparcia w rodzinie, wysoki poziom krytycyzmu – szczególnie w stosunku do oczekiwań i osiągnięć  dziecka czy nastolatka,  jak również nadmierne zaangażowanie emocjonalne matki – do grupy ryzyka zalicza się matki depresyjne( za Komorowska, 2010,    s. 8-9). W etiologii depresji należy także zwrócić uwagę na rolę wydarzeń i doświadczeń  życiowych nagłych i niespodziewanych, które są stresogenne m.in.:  trauma, separacja od rodzica, czy śmierć najbliższej osoby , molestowanie seksualne ,  przemoc,  bolesne ośmieszanie, diagnozy medyczne,  itp.  Ponadto warto podkreślić znaczenie indywidualnych cech osobowości, które mogą predysponować jednostkę do zachorowania na depresję np.: nadmierna wrażliwość, tendencja do odczuwania nasilonego lęku, niska odporność na stres. Dodatkowo wśród nastolatków , młodzieży ,którzy znajdują się w tzw. stadium kryzysu tożsamości okresu adolescencji, przechodzą czas burzliwych zmian życiowych, dokonują wyborów między ważnymi alternatywami mogą pojawić się niepewność, lęk, niepokój, uczucia ambiwalentne, wówczas należy być czujnym( za Mielnik,2013,s.23).

 

 

 

 

 

Wśród sygnałów  symptomatycznych dla depresji ( szczególnie trwających co najmniej dwa tygodnie) wymienia się objawy w następujących obszarach:

- afektywne : nadwrażliwość na bodźce, łatwość popadania w irytację, złość, lęk, negatywizm, poczucie winy, obniżony nastrój, uczucie smutku, rozpaczy, skłonność do płaczu

-wegetatywne/ somatyczne: przewlekłe zmęczenie, męczliwość, zaburzenia snu i łaknienia, ból głowy, brzucha, bóle mięśniowe

-  poznawcze – trudności i/lub spadek koncentracji uwagi a w związku z tym  trudności w nauce, zaniżona samoocena, poczucie braku skuteczności, utrata sensu życia, myśli samobójcze

- behawioralne : agresja, wybuchowość, bunt, zachowania ryzykowne ,w tym eksperymenty, nadużywanie środków uzależniających, agresja, autoagresja, ucieczki z domu  wagary, nagle zmiany w  zachowaniu ,w emocjonalności, w wartościach ,wyglądzie czy stylu życia

- motywacyjne- obniżenie, brak zainteresowań, rezygnacja z aktywności która wcześniej sprawiała radość i przyjemność, niezdolność do odczuwania szczęścia i satysfakcji, apatia, kłopoty w podejmowaniu decyzji, izolowanie się z kontaktów społecznych , zrywanie przyjaźni, itp.

Objawy depresji u dzieci i młodzieży są często  jedynie symptomami ,ale priorytetem jest by ich nie ignorować ,a szybko rozpoznawać, interweniować  i podejmować odpowiednie formy pomocy i działania( za Goetz,2015,s.60).

Ostateczną diagnozę stawia wyłączenie lekarz specjalista –psychiatra.

 

                Ze uwagi  na szereg objawów nakładających się na obraz depresji, i ich nasilenia oraz przebiegu, jak i ze względu na wiele źródeł przyczyn i czynników predysponujących do zachorowania  ,istnieje w kompleksowe leczenie zaburzeń depresyjnych : metody farmakologiczne, psychoterapia ( poznawczo-behawioralna, psychoanalityczna, systemowa), programy edukacyjne skierowane do rodzin( za Komorowska,2010,s.7).

 Kompleksowe postępowanie lecznicze powinno w każdym przypadku opierać się głównie na tych elementach, które dają największą szansę pomocy w takim przebiegu rozwoju, który wykorzystuje możliwości dorastającego człowieka ( za Bomba,2005,s.275-276).

Istotne znaczenie ma profilaktyka dotycząca m.in. wzmacniania samooceny i poczucia własnej kompetencji oraz sprawstwa u młodzieży oraz kształtowanie skutecznego radzenia sobie ze stresem, czy z problemami okresy dojrzewania.  Bardzo ważne jest wysyłanie dzieciom i młodzieży sygnałów ,iż mogą liczyć , zaufać i mają wsparcie w rodzicach , nauczycielach, szkolnym pedagogu i psychologu ( za Goetz,2015,s.61).

 

DO MŁODZIEŻY

Zdarza się ,że towarzyszący Ci obniżony nastrój utrzymuje się  dłużej i nie bardzo wiesz jak sobie poradzić  , wówczas poproś o radę/ zwróć się do rodziców, zaufanego nauczyciela, pedagoga lub psychologa szkolnego i powiedz o swoich odczuciach i  spostrzeżeniach. Pamiętaj, że nie jesteś sam/ sama ( za Strzelecka – Lemiech,201,s.28).

 

DO RODZICÓW

 Obserwuj swoje dziecko i postaraj się wdrażać niżej wymienione wskazówki:

- Stwórz z domu azyl- miejsce gdzie dziecko czuje się bezpieczne, a atmosfera i postawy członków rodziny sprzyjają szczerej , zaufanej i wspierającej rozmowie,

- Bądź dostępny dla dziecka, miej codziennie czas na rozmowę, zabawę, wspólne spędzanie czasu wolnego

- Słuchaj- stwórz dziecku okazję do zwierzeń ,ale nie prowokuj go nieustannymi, natrętnymi pytaniami

-Stawiaj granice ponieważ to one dają punkt odniesienia Tobie i dziecku

-Pomóż dziecku szukać własnych rozwiązań, nie udzielaj gotowych recept

-Pokaż dziecku, że Ty również nie jesteś ideałem, nie ukrywaj problemów ,także swoich

-Panuj nad emocjami, wycofaj się ,jeśli  czujesz, że za chwilę emocje wezmą górę i możesz powiedzieć lub zrobić coś, czego następnie będziesz żałować

-Nie wstydź się bezradności, szukaj wsparcia - pozwól specjalistom pomóc sobie i dziecku

 ( za Łoskot,2012,s.29).

 

 

Bibliografia

1. Bomba J. (2004,2005) Depresja młodzieńcza. W: I. Namysłowska (red.). Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa: Wyd. Lekarskie PZWL, 266-278.
2. Goetz M. (2015). Symptomy depresji u dzieci i młodzieży. Dyrektor Szkoły,(12) 58-61.
3. Komorowska M.( 2010). Depresja u dzieci i młodzieży. Remedium, (6) 8-9.
4. Łaskot M. (2012) .Depresja nastolatków. Głos Pedagogiczny, ( 43) 27.
5. Mielnik J. (2013). Etiologia depresji u dzieci młodzieży. Remedium, ( 11) 22-23.