Dojrzałość szkolna dziecka rozpoczynającego naukę

Dojrzałość  szkolna, gotowość  szkolna, przygotowanie do szkoły — to terminy używane zamiennie.  Według Wincentego Okonia dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego, jaki umożliwia mu udział w życiu szkolnym i opanowanie treści programowych w klasie I. Co to oznacza w praktyce? Jakie komponenty wpływają na dojrzałość szkolną przedstawię poniżej.

Osiągnięcie szkolnej dojrzałości uwarunkowane jest wieloma czynnikami, głównie zaś zadatkami wrodzonymi, środowiskiem domowym oraz wychowaniem i nauczaniem. Liczne badania nad dojrzałością szkolną wykazywały, że to środowiskowo uwarunkowane możliwości uczenia się odpowiadają za osiągnięcie tej dojrzałości a nie wiek dziecka. Dlatego ważne jest ogólne wspieranie rozwoju swoich pociech. Spędzanie z nimi wspólnie czasu na różnego rodzaju aktywnościach. Silna więź pomiędzy rodzicem a dzieckiem stwarza emocjonalne bezpieczeństwo. Bardzo ważne jest, aby wspierać dziecko, motywować do działań, zapewniać o swojej miłości ale jednocześnie pozwalać mu samodzielnie doświadczać. Również poprzez zabawę, która jest podstawową aktywnością dzieci w wieku przedszkolnym.

Aktem prawnym regulującym i wyznaczającym obszary umiejętności dziecka u progu nauki szkolnej jest podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego https://www.gov.pl/web/edukacja/podstawa-programowa-wychowania-przedszkolnego-dla-przedszkoli-i-oddzialow-przedszkolnych-w-szkolach-podstawowych.

Wskazuje ona na następujące obszary oraz umiejętności, jakie powinno posiadać dziecko kończące wychowanie przedszkolne:

1. Umiejętności społeczne.

Dziecko zna podstawowe informacje o sobie i najbliższym otoczeniu oraz wie, komu może te informacje podawać. Nazywa godło i flagę państwową, zna polski hymn. Porozumiewa się  z dorosłymi i dziećmi, zgodnie funkcjonuje w zabawie i sytuacjach zadaniowych.

1. Samoobsługa i nawyki higieniczne i kulturalne.

Dziecko jest samodzielne. Potrafi się umyć, ubrać, rozebrać, dba o swoje rzeczy oraz o ład i porządek w swoim otoczeniu. Właściwie zachowuje się przy stole podczas posiłków.

1. Mowa oraz inne umiejętności komunikacyjne.

Dziecko uważnie słucha i pyta o to, czego nie rozumie. W zrozumiały sposób komunikuje swoje potrzeby. Zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, stara się mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym i składniowym.

1. Rozwój intelektualny wraz z edukacją matematyczną. Przelicza obiekty, dodaje i odejmuje, wspierając się liczmanami. Orientuje się w przestrzeni, rozróżnia strony w zakresie ciała i na kartce. Posługuje się liczebnikami porządkowymi.

Przedszkolak stara się łączyć przyczynę ze skutkiem i próbuje przewidywać, co się może zdarzyć.

1. Sprawność fizyczna.

Dziecko jest sprawne fizycznie lub jest sprawne w miarę swoich możliwości. Dba o swoje zdrowie; zaczyna orientować się w zasadach zdrowego żywienia. Dostrzega związek pomiędzy chorobą a leczeniem i poddaje się leczeniu w razie potrzeby. Uczestniczy w zajęciach ruchowych, w zabawach i grach w ogrodzie przedszkolnym, w parku, na boisku, w sali gimnastycznej.

1. Dbanie o bezpieczeństwo własne i innych.
2. Aktywności twórcze: muzyczne, plastyczne.
3. Gotowość do nauki czytania i pisania.

„Dziecko kończące wychowanie przedszkolne i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:

 1) potrafi określić kierunki oraz miejsca na kartce papieru, rozumie polecenia typu: narysuj kółko w lewym górnym rogu kartki, narysuj szlaczek, zaczynając od lewej strony kartki;

 2) potrafi uważnie patrzeć (organizuje pole spostrzeżeniowe), aby rozpoznać i zapamiętać to, co jest przedstawione na obrazkach;

3) dysponuje sprawnością rąk oraz koordynacją wzrokowo-ruchową potrzebną do rysowania, wycinania i nauki pisania;

4) interesuje się czytaniem i pisaniem; jest gotowe do nauki czytania i pisania;

5) słucha np. opowiadań, baśni i rozmawia o nich; interesuje się książkami;

6) układa krótkie zdania, dzieli zdania na wyrazy, dzieli wyrazy na sylaby; wyodrębnia głoski w słowach o prostej budowie fonetycznej;

7) rozumie sens informacji podanych w formie uproszczonych rysunków oraz często stosowanych oznaczeń i symboli, np. w przedszkolu, na ulicy, na dworcu.”

Jeśli jako rodzic masz wątpliwości, czy Twoje dziecko dojrzało na tyle, aby rozpocząć naukę szkolną zasięgnij porady nauczyciela, który zna Twoje dziecko, obserwuje je w różnych sytuacjach. Jeżeli  nauczyciel – wychowawca potwierdzi Twoje obawy zgłoś się z dzieckiem do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej na pełną diagnozę dziecka. Nie jest wymagane żadne skierowanie a badania dziecka są całkowicie bezpłatne. Poradnie po rozmowie z rodzicami, przeprowadzonych testach mogą wydać opinię o odroczeniu spełniania obowiązku szkolnego w danym roku kalendarzowym. Dane kontaktowe Poradni znajdziesz na tej stronie.

Literatura:

B. Janiszewska, Ocena dojrzałości szkolnej. Arkusz oceny dojrzałości szkolnej. Metody badań dojrzałości szkolnej. Pomoce do badań, Warszawa, 2012, s. 3-10

B. Wilgocka-Okoń, Gotowość szkolna dzieci sześcioletnich, Warszawa, 2003, s. 10

www.gov.pl

Agnieszka Grzegulska