Jak rodzice mogą pomóc nieśmiałemu dziecku?

Nieśmiałość jest definiowana jako doświadczanie skrępowania i/ lub zahamowań w sytuacjach interpersonalnych w stopniu utrudniającym dążenie do osobistych i zawodowych celów. Nieśmiałość można obserwować lub doświadczać w różnym stopniu we wszystkich lub niektórych ze sfer funkcjonowania:

- W zachowaniu obserwujemy  m.in. unikanie sytuacji wywołujących lęk, ciche mówienie, nerwowe ruchy (np. dotykanie włosów lub twarzy), unikanie kontaktu wzrokowego.

- Objawami fizjologicznymi doświadczanymi przez dzieci nieśmiałe są najczęściej: przyspieszone bicie serca, czerwienienie się, suchość w ustach, drżenie rąk, pocenie się, zawroty głowy, nudności.

- Myślenie i funkcjonowanie intelektualne osoby nieśmiałej charakteryzują często negatywne myśli lub przekonania o sobie, zamartwianie się, samooskarżanie się, brak pewności siebie.

- W emocjach dzieci nieśmiałych pojawia się z kolei wstyd, zażenowanie, smutek, lęk.

Niektórzy rodzice uważają, że nieśmiałość ich dziecka nie jest problemem, nie przeszkadza im, kochają dziecko takim, jakie ono jest itd. Taka postawa rodziców jest potrzebna dzieciom ale warto  podjąć  również wysiłek i spróbować przeciwstawić się jej.

Jak zatem rodzice mogą pomóc dziecku w zmaganiu się z nieśmiałością?

Rodzicu:

Przyjrzyj się specyfice nieśmiałości swojego dziecka:
Zwróć uwagę, czy Twoje dziecko jest nieśmiałe w kontakcie z jedną osobą czy w grupie; czy tylko w nowych, nieznanych czy wszystkich sytuacjach społecznych; czy dziecko ma zahamowania tylko w bardzo określonych sytuacjach (np. telefonowanie, jedzenie w miejscu publicznym, zabawa) czy we wszystkich. Zbadanie specyfiki trudności społecznych dziecka pozwoli określić, jakich umiejętności powinno się ćwiczyć.

Modeluj pewność siebie w sytuacjach społecznych
Modelowanie to najbardziej naturalny sposób uczenia się u dzieci. Zatem:
1) Pierwszy mów: „Dzień dobry” znajomym i przedstawiaj się;
2) Bądź przyjazny do ludzi;
3) Praw innym komplementy;
4) Pomagaj innym, gdy widzisz taką potrzebę;
5) Podejmuj ryzyko i komentuj, jak to ważne (np. „Myślałam, że będzie trudniej”, „Myślałem, że pójdzie mi lepiej, ale przynajmniej wiem co robić następnym razem”).

Ćwicz w domu sytuacje społeczne trudne dla dziecka (uścisk ręki, patrzenie w oczy, rozmowy z innymi dziećmi i dorosłymi, przedstawianie się itp.)

Unikaj

1) Publicznego ośmieszania dziecka;  
3) Poniżania siebie, gdy Ci coś nie wyjdzie;
4) Poniżania dziecka, gdy mu coś nie wyjdzie;

Ucz umiejętności społecznych jak najwcześniej;
1) Organizuj spotkania z innymi dziećmi w domach; 
2) Tłumacz, na czy polega przyjaźń;
3) Proponuj zabawy w ćwiczenie zachowań społecznych poza domem, np. w proszenie o pomoc w sklepie, pytanie o drogę, zakupy w lokalnym sklepie, mówienie „dzień dobry” itp.

Ucz, że istnieje więcej niż jeden sposób patrzenia na sprawy, więcej niż jedno rozwiązanie problemu;
1) Porażka uczy, czego mamy nie robić, by osiągnąć to, co chcemy.
2) Ucz dziecko poszukiwania rozwiązań, aż znajdzie właściwe (ćwicz w sytuacjach życia codziennego).

Pomóż dziecku odkryć zdolności i umiejętności, które czynią go wyjątkowym;
Rozpoznaj zdolności dziecka – najpierw te, które może realizować w samotności. Następnie, stopniowo, pozwól mu się wykazać najpierw w gronie wspierających dorosłych, a potem wśród rówieśników;

Pomóż dziecku nauczyć się radzić sobie z emocjami;
Oczywiście, że należy okazać wsparcie dziecku, gdy mu ciężko, ale warto pamiętać, że im więcej uwagi poświęcamy zachowaniu, tym bardziej je wzmacniamy. Ucz zatem również, że trudne uczucia, jak porażki – to źródło naszej edukacji.

Ucz tolerancji i szacunku dla innych;
Nieśmiałe dzieci są zwykle bardzo krytyczne wobec siebie. Dlatego pokazuj, że ludzie nie muszą być idealni, by być wartościowymi. Im więcej okazujesz wyrozumiałości w stosunku do innych, tym bardziej dzieci będą wyrozumiałe wobec siebie... (i Ciebie).

Ostrożnie używaj słowa „nieśmiały”
1) Zawsze łącz nieśmiałość z czymś pozytywnym („Jesteś nieśmiałym dzieckiem, jak wielu wybitnych ludzi …’’);
2) Nie używaj nieśmiałości, jako wymówki dla dziecka, by nie musiało próbować;
3) Podkreślaj inne ważne cechy dziecka, w które naprawdę wierzysz.

Zwróć się po profesjonalną pomoc, gdy uznasz, że jest to konieczne, gdy funkcjonowanie społeczne Twojego dziecka niepokoi Cię.

Bibliografia:

1. Oleszkiewicz K. Kiedy twoje dziecko jest nieśmiałe …czyli, jak rodzice mogą pomóc nieśmiałemu dziecku. www.poradniaslupsk.pl. Broszura informacyjna dla rodziców.
2. Piorkowska- Gromniak E.(2013). Jak pomóc nieśmiałemu dziecku. Psychologia w szkole, ( 1 ) 82-83.
3. Kałuba –Korczak A. (2015). Musi się oswoić. Niezbędnik pedagoga do pracy z dzieckiem nieśmiałym. Wychowanie w przedszkolu, ( 2 ) 56-61.

Opracowała – psycholog- mgr Marta Pyra