Co oznacza pojęcie dysleksja? Jakie są symptomy, mogące pomóc rodzicom zwrócić uwagę na te trudności, aby jak najwcześniej trafić na diagnozę specjalistyczną w Poradni?
W literaturze spotykamy różnie rozumiane pojęcie dysleksji. Najczęściej przytacza się definicję używaną przez H. Spionek (1965). Proponuje ona zaliczyć do trudności w czytaniu i pisaniu wyłącznie te, które są spowodowane deficytami rozwoju funkcji percepcyjno motorycznych.
Marta Bogdanowicz ( psycholog kliniczny dziecięcy, prof. dr hab., była dyrektor Instytutu Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, założycielka, wieloletnia przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Dysleksji i wiceprzewodnicząca Europejskiego Towarzystwa Dysleksji) podaje, iż specyficzna rozwojowa dysleksja to: zaburzenia manifestujące się trudnościami w nauce czytania, mimo stosowania obowiązujących metod nauczania, normalnej inteligencji i sprzyjających warunków społeczno-kulturowych. Jest spowodowana zaburzeniami podstawowych funkcji poznawczych, co często uwarunkowane jest konstytucjonalnie.
Polskie Towarzystwo Dysleksji na swojej stronie podaje, że dysleksja to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego.
Najczęściej zaburzenia dyslektyczne dotyczą następujących funkcji:
- analizy i syntezy wzrokowej,
- analizy i syntezy słuchowej,
- funkcji językowych,
- motoryki,
- współdziałania, czyli integracji w/w procesów,
- pamięci wzrokowej, słuchowej, ruchowej,
- lateralizacji,
- orientacji w schemacie ciała, kierunkach i przestrzeni.
Co to oznacza w praktyce? Często specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu ujawniają się dopiero w szkole. Natomiast już w okresie przedszkolnym można zauważyć objawy, które cechują tzw. dzieci ryzyka dysleksji. Taki objawami, na które zwraca uwagę Polskie Towarzystwo Dysleksji jest:
- opóźniony rozwój mowy lub wadliwa wymowa, trudności z wypowiadaniem złożonych słów, błędy gramatyczne;
- mała sprawność i koordynacja ruchów podczas zabaw ruchowych, samoobsługi, rysowania i pisania (brzydkie pismo);
- trudności z różnicowaniem głosek podobnych oraz z wydzieleniem sylab, głosek ze słów i ich syntezą;
- trudności z wykonywaniem układanek i odtwarzaniem wzorów graficznych;
- oburęczność;
- mylenie prawej i lewej ręki;
- trudności w czytaniu pomimo dobrej inteligencji oraz braku zaniedbania środowiskowego i dydaktycznego;
- trudności z opanowaniem poprawnej pisowni: pismo zwierciadlane, mylenie liter podobnych pod względem kształtu (p-b-d-g), liter odpowiadających głoskom zbliżonym fonetycznie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne pomimo znajomości zasad ortografii.
Powyższe objawy często przyczyniają się do poważnych trudności w nauce. Zważywszy na znaczenie tego problemu, omówię trudności u dzieci związane z poszczególnymi wyżej wymienionymi funkcjami.
Według Janiny Mickiewicz, zaburzenia analizatora wzrokowego objawiają się takimi trudnościami:
Według Janiny Mickiewicz zaburzenia analizatora słuchowego objawiają się takimi trudnościami:
Jeżeli chodzi o zaburzenia w zakresie motoryki mogą się one objawiać:
Dzieci z dysleksją mają odmienne potrzeby edukacyjne niż rówieśnicy, potrzebują:
Dlatego w przypadku dysleksji bardzo ważne jest jak najszybsze postawienie właściwej diagnozy. Dlatego też, jeśli tylko zaobserwujesz, że Twoje dziecko pomimo chęci i zaangażowania w nauce ma ogromny problem z pisaniem i czytaniem skontaktuj się z nauczycielem dziecka a następnie zgłoś się z dzieckiem do poradni psychologiczno-pedagogicznej, gdzie specjaliści po rozmowie z rodzicami i dzieckiem oraz po wykonaniu przez dziecko specjalnych testów mogą postawić diagnozę dysleksji. Diagnoza w naszej poradni jest bezpłatna. Nie wymagane są również żadne skierowania.
Dzieciom ze specjalnymi trudnościami w czytaniu i pisaniu udzielana jest pomoc psychologiczno-pedagogiczna. Oddziaływania te mają charakter korekcyjno - kompensacyjny. Oznacza to, że są ukierunkowane na usprawnianie zaburzonych funkcji (korekcja) oraz na wspomaganie funkcji dobrze rozwijających się (kompensacja), które mogą stać się wsparciem dla zaburzonych lub zastąpić je w razie potrzeby. Dawniej używano terminu "reedukacja", z którego zrezygnowano ze względu na jego etymologię. "Reedukować znaczy przywracać utracone umiejętności". Dzieci z dysleksją rozwojową nigdy wcześniej nie umiały czytać i pisać, dlatego termin ten nie odpowiada opisywanemu zjawisku. Takie zajęcia korekcyjno-kompensacyjne również prowadzone są na terenie naszej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Makowie Mazowieckim.
Bibliografia:
Bogdanowicz M., Diagnoza ryzyka dysleksji za pomocą Skali SRD,
Bogdanowicz M., O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu. Lublin: Wydawnictwo Popularnonaukowe Linea,
Bogdanowicz M., Ryzyko dysleksji problem i diagnozowanie. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia,
Mickiewicz J., Materiały do diagnozy pedagogicznej umiejętności czytania i pisania uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum,
www.psychologia.edu.pl
Opracowała:
mgr Agnieszka Grzegulska – pedagog, oligofrenopedagog, pedagog specjalny